Booking.com

zaterdag 27 juni 2020

Garnwerd dorp aan zee

Door kanalisatie kwam het Reitdiep vanaf 1629 dichter bij het dorp te liggen; vanaf 1631 verzorgde een veerman vanaf zijn veerhuis op de dijk de overtocht met de afgesneden boerderijen en landerijen (de Garnwerderhoek). Deze korte dorpswandeling (1,5 km) vertelt je alles over het dorp en haar inwoners.

Openingstijden
- De kerk: april t/m oktober dagelijks van 10:00 - 16:00 uur.
- Galerie de Weergang: mei t/m september op donderdag t/m zondag van 11.00 tot 17.00 uur
- De molen: doorgaans op de zondag van 14.00-17.30 uur

Overigens: De inwoners van het dorp hebben de bijnaam "Görtvreters". Dit voert terug op een oude legende van een scheepsjager die zich overat aan een bord met Gort. Het dorp heeft een eigen volkslied en een eigen vlag.

De wandelroute GARNWERD DORP AAN ZEE is 1,5 kilometer lang en loopt door het dorp Garnwerd. Onderweg popt op diverse locaties informatie op in de vorm van tekst, beeld, kaarten en geluid. 

Vooral op warme zaterdagen en zondagen is het een gezellige drukte in Garnwerd. De terrassen van Café Hammingh en restaurant Garnwerd aan Zee zorgen dan voor veel reuring. Door deze twee concullega’s wordt het dorp dan ook wel beschouwd als hét pareltje van toeristisch Westerkwartier.

Vooral op warme zaterdagen en zondagen is het drukte van belang in Garnwerd dat in januari overging van de gemeente Winsum naar de nieuwe gemeente Westerkwartier. Twee zonnige waterterrassen puilen dan helemaal uit.

De geschiedenis van Garnwerd begint in de prehistorie. In het kustgebied van Noordwest Europa, van Noord Holland tot in Denemarken, vestigden zich mensen op de vruchtbare gronden. Om te zorgen dat ze ook bij hoog water droog bleven, wierpen ze heuvels (wierden of terpen genaamd) op en bouwden daar hun woningen op. Ze leefden vooral van landbouw, veeteelt en visvangst. Vaak werden die wierden geleidelijk uitgebreid en ontstonden er dorpjes. Garnwerd was een van die vele dorpjes. Tot in de zeventiende eeuw veranderde er maar weinig. Goed, in de twaalfde eeuw werd de kerk gebouwd, toen waarschijnlijk het eerste en lange tijd enige bakstenen gebouw in Garnwerd, en er kwamen geleidelijk aan meer woningen bij. Alles veranderde echter drastisch toen in 1629 het Reitdiep werd gekanaliseerd ter hoogte van Garnwerd en het dorp toen plotsklaps direct aan de vaarverbinding tussen de Stad en de zee kwam te liggen. Veel schepen legden toen aan in het dorp en hadden vaak voorraden nodig.
De Garnwerders speelden daarop in en het dorp veranderde geleidelijk aan van een boerendorp in een neringdorp; de huidige Burgemeester Brouwersstraat was een aaneenschakeling van woningen van handelaren en ambachtslieden, zeg maar de Kalverstraat van Garnwerd. De Molen van Garnwerd werd verplaatst van de zuidwestkant van het dorp naar de plek waar hij nu staat. Garnwerd had zelfs een tijdje een eigen vissersvloot. Dat het Reitdiep werd rechtgetrokken, betekende voor de mensen in Klein Garnwerd dat ze plotseling van Garnwerd waren afgesneden. Deze mensen moesten voortaan door een veerpont worden overgezet als ze naar Garnwerd wilden. De veerpont heeft tot 1933 dienst gedaan; toen werd hij vervangen door de brug die er nu nog steeds ligt.

Tegenwoordig is vrijwel alle nering uit het dorp verdwenen, behalve op het gebied van recreatie en toerisme. Garnwerd telt drie horecagelegenheden, waarvan alle terrassen op mooie voorjaars- en zomerdagen boordevol zitten. De molen van Garnwerd is toeristisch gezien de belangrijkste van de provincie.