Dwingeloo is een van de groenste dorpen van Europa. Dit authentieke brinkdorp in het westen van Drenthe ligt pal naast Nationaal Park Dwingelderveld, een groot en prachtig bos- en heidegebied. Als je hier bent, ga je op in de ruimte: Dwingeloo en het Dwingelderveld zijn zo ontzettend weids. Die ruimte beleef je ook bóven je. Omdat er maar weinig kunstmatige licht in de omgeving is, kun je er ook schitterend sterren kijken. Zelfs door een telescoop!
De dorpskern van Dwingeloo (zo’n 2.500 inwoners in 2019) is opvallend groen en er staan prachtige rietgedekte boerderijen. Er zijn ook een aantal bijzondere gebouwen. De Sint Nicolaaskerk bijvoorbeeld, uit de vijftiende eeuw. Aan deze kerk is een sage verbonden. Die van de juffer van Batinge. De bouwmeester van de kerk was destijds zó verliefd op haar, dat hij de toren bouwde volgens haar (afwijkende) wens: de toren heeft de vorm van een ui.
Een karakteristiek pand aan de brink is het schultehuis. Dit was in de zeventiende eeuw de ambtswoning van de schulte (burgemeester). Aan de grote groene brink, een beschermd dorpsgezicht, woont ook beeldhouwer Wessel Bezemer. Hij laat zich inspireren door het leven op aarde. Zijn atelier, beeldentuin en exposities zijn interessant om te bezoeken.
Aan de noordzijde van Dwingeloo staat de havezate Westrup. En ten zuidwesten ligt het landgoed van huize Oldengaerde, een goed bewaarde havezate uit de vijftiende eeuw (verbouwd in 1717). De imposante gevel is gebouwd in de zogenoemde Vingboonsstijl, die in de zeventiende eeuw onder andere veel werd toegepast bij Amsterdamse grachtenhuizen. De tuinen werden aangelegd naar de toenmalige tuinmode uit Frankrijk, waarbij symmetrie centraal stond. Het huis en de tuinen zijn een rijksmonument.
Toch komen de meeste mensen naar Dwingeloo om te genieten van de ruimte. Je kunt hier prachtig wandelen en fietsen. Er zijn dan ook verschillende routes, zoals bijvoorbeeld het Mars-ommetje. Deze korte wandeling (4 km) is autoluw en leidt je door het dorp en langs sloten, over bruggetjes, door weilanden en langs bloemenbermen. De route is te volgen via de bordjes of stickers en start op de brink.
Fietsers moeten zeker de tocht van dertig kilometer door het Nationaal Park Dwingelderveld maken. In het Dwingelderveld vind je bos, (natte) heide, vennen, veentjes, weidse vergezichten en zeldzame planten en dieren. De fietsroute brengt je bij het Holtveen, de radiotelescoop, Theehuys Anserdennen en de vogelobservatiewand en de vogelkijkhut aan de Davidsplassen.
Deze plassen zijn het grootste watergebied van het Dwingelderveld. ‘s Zomers zitten hier veel watervogels, zoals kokmeeuwen en geoorde futen. Op winterdagen zijn hier veel eenden en ganzen te zien. De vogelkijkhut staat een paar honderd meter na paddenstoel 21274 in het land, vijf minuten lopen vanaf het fietspad. Hier voel je je net zo vrij als de vogels. De (gratis) routefolder is verkrijgbaar bij het Bezoekerscentrum Dwingelderveld.
De Dwingeloose natuur beleven kan trouwens ook uitstekend vanuit een huifkar of te paard. Informeer hiernaar eens bij manege De Drift (daar vind je ook een zwembad).
Leuk voor jonge en oud is de schaapskudde op het Dwingelderveld. Deze schaapskooi bevindt zich in Lhee (Achter 't Zaand 4). Van mei tot en met september trekt de herder er dagelijks op uit om de schapen de ruimte te geven. Op zondagen (in de winter van 13.00 tot 17.00 uur, in de zomer van 11.00 tot 17.00 uur) vertellen vrijwilligers van Natuurmonumenten je bij de kooi alles over de schapen, de kudde en het heidebeheer. Ook geven ze regelmatig demonstraties.
Op het Dwingelderveld staat ook een telescoop. Deze staat hier niet voor niets: Nationaal Park Dwingelderveld behoort samen met Nationaal Park Drents-Friese Wold tot de donkerste plekken van Nederland. In een heldere nacht kun je hier heel wat sterren tellen. In de stad zie je tijdens een donkere nacht maar een stuk of 50 sterren. Midden op het Dwingelderveld zijn dat er zo’n 2.500! Het Nederlands instituut voor radioastronomie (ASTRON) zit daarom ook in Dwingeloo. Deze wetenschappers speuren naar onbekende sterrenstelsels en doen onderzoek naar de nog steeds natrillende oerknal. Dat kan nergens beter dan hier.
Wél zelf echt de ruimte van ‘dichtbij’ zien kan bij de sterrenwacht in Dwingeloo. De optische telescoop hier is de grootste van Nederland. De medewerkers organiseren regelmatig speciale sterrenkijkavonden en leggen je dan precies uit hoe je de 88 sterrenbeelden, de Melkweg, Poolster en zelfs ringen van Saturnus kunt zien. Interessant voor iedereen!
Met zoveel ruimte voor sterren is er nóg een plek waar je alles kunt leren over de ruimte: de science hub. Dit is een kleinschalig kenniscentrum van ASTRON dat het grote publiek – ook kinderen - wetenschap en techniek laat ontdekken en beleven. Het thema van deze science hub in hartje Dwingeloo is De Melkweg. Mogelijk komen er in Drenthe nog andere science hubs, onder andere in Exloo, Hoogeveen en Westerbork.
Als je de ruimte wilt komen beleven in Dwingeloo, is een dag daarvoor te kort. Blijf dus logeren, want zonder de sterrenhemel gezien te hebben is je verblijf niet compleet.