Lang geleden...
Rond 600 voor Christus trokken de eerste bewoners naar dit gebied. Om de voeten droog te houden ging men op de hogere stukken land wonen. Bij storm was de zee echter een grote bedreiging, daarom gingen de oerbewoners hun woonplaats ophogen. Dit kun je vandaag de dag nog steeds zien in het Groningse land, de woonheuvels worden hier ´wierden´ genoemd. Aan de wierden-bouw kwam een einde toen men omstreeks 1100 na Christus begon met de aanleg van dijken.
Toen ontstond ook het dorp Pieterburen, in het Gronings Paiderboeren. Het eerste officiële stuk over het dorp stamt al uit 1371. Deze in het Latijn geschreven oorkonde, met de titel 'Parochiani Sancti Petri', gaat over nieuw ingedijkt land 'nova terra'. Het dorp is genoemd naar de kerkpatroon Sint Pieter oftewel de apostel Petrus.
In de veertiende eeuw stond er buiten de dijk, op een zandplaat, een borg genaamd 'Huis Ten Dijke'. Deze borg heeft ongeveer 5 eeuwen lang zijn stempel gedrukt op het dorp Pieterburen en het dorpsleven. De bekende watergeus Diederik Sonoy was één van de bewoners van de borg, hij overleed hier in 1597. Helaas zijn er geen overblijfselen meer te vinden van de in 1904 afgebroken borg. Er staat nu een boerderij op deze plaats.
In de laatgotische Petruskerk hangen nog wel de rouwborden van de bewoners van de borg. Waarschijnlijk heeft de weduwe van de eerste bewoner van de borg tussen 1400 en 1450 deze Petruskerk in het centrum van het dorp gesticht. Naast de kerk, is het gerestaureerde tuinhuis dat dateert uit 1710, nog steeds in gebruik. Rondom de kerk en het tuinhuis is de oudste botanische tuin van Nederland, Domies Toen, te vinden.
Pieterburen was ook de plek waar hippies in de jaren zestig en zeventig communes oprichtten, ver weg van de ‘consumptie-maatschappij’. Pieterburen was destijds de woonplaats van schrijfster Tessa de Loo. Haar roman 'Meander' is gebaseerd op haar ervaringen in Pieterburen.
Het begon allemaal in 1974 toen René Kres zich met zijn gezin in het dorp vestigde. Hij ijverde voor een andere maatschappij. Anderen volgden de familie Kres en spoedig had zich een aantal, voor Pieterbuurster begrippen, vreemde vogels in het dorp gevestigd. In datzelfde jaar werd stichting Impuls opgericht, waarvan Kres de leider was. De doelstelling van de stichting was als volgt geformuleerd: de stichting heeft ten doel een impuls te zijn voor het innerlijke en maatschappelijke leven der mensheid.
In die tijd werden er in Pieterburen allerlei bedrijven opgezet die hun inspiratie vonden in de MEMO beweging. Deze afkorting staat voor Mens En Milieuvriendelijk Ondernemen. Werken moest voor de mensen vooral leuk zijn en de producten die ze maakten moesten goed zijn voor het milieu. Zo werd er een muesli makerij, een notenpastamakerij, een mosterdmakerij, een drukkerij, een bakkerij en een natuurvoedingswinkel uit de grond gestampt. Natuurvoedingswinkel De Bongerd is op dit moment het enige overgebleven bedrijf uit die tijd.
Al na een aantal jaren viel leefgemeenschap ´Impuls´ uit elkaar en verdween René Kres uit het Waddendorp. De rust was wedergekeerd...
Wat is er te doen in Pieterburen? Lees hieronder over de verschillende bezienswaardigheden in het Waddendorp en haar directe omgeving. Voor ieder wat wils!
Zeehondencrèche
De zeehondencrèche van Lenie ’t Hart moet je minstens één keer hebben bezocht. Hier worden zieke, verzwakte en gestrande zeehonden tijdelijk verzorgd om later weer gezond naar zee terug te kunnen keren. De jonge, aandoenlijke zeehondjes worden 'huilers' genoemd, na een bezoek zul je begrijpen waarom.
Domies Toen is het Groningse begrip voor dominee’s tuin, oftewel de pastorietuin in Pieterburen. Deze tuin is zeker de moeite waard om te bezoeken omdat dit de oudste botanische heemtuin van Nederland is. De plantensoorten zijn voorzien van etiketten, zodat je eens kunt testen hoe het met jouw plantenkennis is gesteld. Neem ook een kijkje in het sfeervolle tuinprieel uit 1710, waar schilderijen herinneren aan wat ooit eens was.
Als je toch in Domies Toen bent, loop dan over door naar de laatgotische Petruskerk uit de vijftiende eeuw. Deze kerk heeft een interieur met prachtig houtsnijwerk: in het koor van de kerk hebben de vroegere borgheren en vrouwen hun wapens laten vereeuwigen. En onder het koor bevindt zich een crypte waarin de 'rijke stinkerds' werden bijgezet. Waan je in vroeger tijden…
Rondom de kerk zie je de oude grafstenen liggen, je kunt ze van dichtbij bekijken. Tussendoor liggen nieuwe stenen waar-op interessante weetjes over vroeger worden gepresenteerd.
Ook pel- en korenmolen ´De Vier Winden´ kom je tegen in het Waddendorp. Sinds begin jaren '90 wordt de molen bediend door een vrijwillig molenaar. Als je geluk hebt is de molen in bedrijf als je langsloopt. Een prachtig gezicht!
Buitenplaats Noordkust
In Buitenplaats Noordkust aan de Hoofdstraat 83 vind je alles wat je wilt weten over het Waddengebied. Hoe werkt het bijvoorbeeld met eb en vloed? Buitenplaats Noordkust is het bezoekerscentrum van stichting Het Groninger Landschap. Meer over Stichting Het Groninger Landschap lees je op de website.
In dit uit 1867 daterende gebouw (de voormalige openbare lagere school), is er veel te zien en te beleven, ook voor de kinderen. Je kunt er kijken naar een verrassende film over het Waddengebied. En in de natte ruimte kunnen kinderen proefjes doen. Ook kun je je bij Buitenplaats Noordkust inschrijven voor activiteiten als een huifkar tocht, fietsverkenningstocht, of andere excursies.
Daarnaast fungeert het centrum als VVV kantoor voor Pieterburen en omstreken.
Achter het Waddencentrum is een nieuw pad naar de dijk aangelegd! Goed voor een heerlijke wandeling! Maar het pad is ook geschikt om over te skeeleren of te fietsen.
De natuur
Oogverblindend schittert het geel van de koolzaadvelden en korenakkers in de zon. 's Avonds valt het licht prachtig over de eindeloze kleivlakten en kwelders. Dat is genieten van de natuur in Pieterburen.
Tijdens een fiets-, wandel of autotocht zul je ontdekken dat het noordelijk deel van de provincie Groningen (het Hogeland) een bijzonder landschap heeft. Vanuit Pieterburen bereik je al snel schilderachtige dorp-jes als Garnwerd, Eenrum, Winsum en Warffum. Buiten de dorpen is er het karakteristieke open Groningse landschap waar de vergezichten magnifiek zijn. En in dit vlakke landschappen zie je nog de vroegere woonheuvels glooien in het land.
Tevens zie je monumentale boerderijen (heerden), karakteristieke arbeiderswoningen en imposante kasteeltjes (borgen). En overal herinneren oude landschapselementen als wierden, dijken, sluizen en maren (voormalige zeegeulen) aan de strijd met het water. Dit land is veroverd op de zee. Tal van musea en attracties die je onderweg passeert gaan in op de boeiende cultuur-historie van dit gebied.
Prachtig om te zien is de dijk nabij Pieterburen. Zo’n 5 kilometer vanaf het dorp vind je de relatief nieuwe dijk die ons beschermt tegen natte voeten. Bij helder weer heb je zicht op de Waddeneilanden en kun je heerlijk uitwaaien! Vanuit Pieterburen is het een klein uurtje lopen naar de dijk, een prachtige wandeling overigens. Maar je rijdt er ook gemakkelijk met de auto heen. Een paar kilometer verderop kom je uit in het kleinste haventje van Nederland - Noordpolderzijl. Schepen kunnen hier alleen komen bij hoogwater. Een prachtig uitkijkpunt!
Midden in het dorp Pieterburen, achter de fraaie middeleeuwse Petruskerk en de bekende botanische tuin Domies Toen ligt onze camping Boetn Toen. Het terrein was vroeger in gebruik als moes- en groentetuin van de dominee en bestaat uit twee beschutte velden. Het eerste veld is bestemd voor tenten en het tweede veld voor caravans en campers
Camping Boetn Toen
Hoofdstraat 68
9968 AG Pieterburen
Een alternatief:
't Zielhoes Noordpolderzijl
Zijlweg 4, 9988 TD Noordpolderzijl is gelegen op zo'n 8 km van Pieterburen
GPS:
N 53.43219, E 6.58357
N 53°25'56", E 6°35'01"
